پڕانیا جاران خه‌مۆكی ژ ئه‌گه‌رێ ژده‌ستدانا تشته‌كێ گرنگ په‌یدا دبیت
جوان عزت
خه‌مۆكی ئێك ژ وان فاكته‌رانه كو پڕانیا جاراcewan-azetن ژ نیشكه‌كێ ڤه په‌یدا دبیت و دبیته ئه‌گه‌رێ ب هێزێ لاوازیا مرۆڤی دچه‌ندین كاروكریاران دا، لێ خالێن هه‌ره گرنگ كو په‌یدابوونا خه‌مۆوكیێ ئه‌وه ده‌مێ میشكێ مرۆڤی به‌ر ب خاله‌كا نه‌رێنی دچیت وی ده‌می خه‌مۆكی ده‌ست پێ كه‌ت ل ڤێره گه‌له‌ك جۆرێن خه‌مۆكیێ هه‌نه ئه‌و ژی ئه‌گه‌رێ (بایۆلۆجی، ده‌روونی، نه‌خۆشی) زۆر جاران ئه‌ڤ جۆرێن خه‌مۆكیێ د زكماكی دا رۆلێ خوه هه‌یه هنده‌ك جاران ژی بێ زكماكی په‌یدا دبن، لێ ئه‌ڤ كه‌سێ ئه‌ڤ پێكهاته بێ زكماكی هه‌بیت ئه‌و یێ به‌رهه‌ڤه تووشی نه‌خۆشیێ بیت هه‌ر دیسان هنده‌ك فاكته‌رێن دی یێن هه‌ین كو هاریكارن بۆ په‌یدابوونا خه‌مۆكیێ ژ وان ژی به‌رئاتاڤبوون و كاودانێن ده‌روونی یێن دژوار، دیسان كێمیا ڤه‌گوهێزنه‌رێ ده‌ماران هورمونان (سیروتونین) د مێشكی دا دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ئالۆزی تێكچوونا هنده‌ك ده‌مارێن دی د كارڤه‌دانا مێشكی دا ل ڤێره عاجزی و تۆره‌بوون په‌یدا دبیت، لێ خالا من دڤێت ئاماژێ پێ بكه‌م ئه‌وه كو زۆربه‌یا جاران خه‌مۆكی ژ ئه‌گه‌رێ ژ ده‌ستدانا تشته‌كێ زۆرێ گرنگ د ژیانا مرۆڤان دا په‌یدا دبیت یان ژی تێكچووونا په‌یوه‌ندیێن ئه‌ندامێن خێزانی هه‌روه‌سا ژێك جودابوونا دایك و بابان گهۆرینه‌كا ئیكجار زۆر دكه‌ته سه‌ر فشارا مێشكێ مرۆڤی د ژیانا رۆژانه دا و پڕانیا وان كه‌سێن هه‌ست ب هه‌بوونا خه‌مۆكیێ دكه‌ن ئه‌ڤ نیشانه ل نك په‌یدا دبن ئه‌و ژی گێولێ وی یان وێ تێك دچیت پۆسیده دبیت، به‌رده‌وام هزرێن ره‌شبین خوه ل مێشكێ وان دده‌ن هه‌روه‌سا هزر دكه‌ن كو شانسێ وان د ژیانێ دا نینه پاشه‌رۆژا وان یا گه‌شبین نینه هیڤی و ئومێد نامینن هه‌ست دكه‌ن كو تشت ژ بیرێ دچن، دیسان تێكچوونا خه‌وێ ل نك په‌یدا دبیت به‌هرا پتر خه‌وا وان كێم دبیت ره‌نگه ئێڤاری بنڤیت به‌لێ ب شه‌ڤ ده‌مژمێر دوی شه‌ڤێ دێ هشیار بیت و خه‌وا وی یان وێ ناهێت دیسان تێكچوونا خارنێ ژی ل ده‌ڤ په‌یدا دبیت یان زێده دبیت و ته هند دیت سه‌نگێ وان به‌ره‌ڤ بلندبوونێ یان نزمبوونێ چوو و به‌رده‌وام حه‌ز كه‌ن ل جهه‌كی ب تنێ بن ڤه‌ده‌ر بن ده‌نگ نه‌چیتێ له‌شێ وان گران دبیت و نه‌شێت یێ چالاك بیت و پرانیا جاران هزرێن وان به‌ره‌ڤ نێگه‌تڤیێ ڤه دچن و هه‌ست ب گونه‌هباریێ دكه‌ن تا بگه‌هنه حاله‌تێ بێزاربوونێ و خوه‌كوشتنێ، لێ ئه‌ڤه ژی دێ گه‌هیته ئاستێ چاره‌سه‌كرنا ده‌روونی ژلایێ نۆشداران ڤه ده‌رمانان دێ بكارئینن تاكو ژ ژیوارێ خه‌مۆكیێ ده‌رباز دین وه‌كی گه‌له‌ك جاران خودانێن ڤان جۆره نه‌خۆشیان ئاماژه دایه وێ چه‌ندێ كو بكارئینانا وان هنده‌ك جاران یا باشه هنده‌ك جاران به‌ره‌ڤ خرابیێ دچن ل ڤێره باشترین رێك و چاره‌سه‌ری ئه‌وه دێ چاوا ئه‌ڤ كه‌سێن خودان نه‌خۆشیێن ده‌روونی خوه ژ وێ خه‌مۆكیێ رزگار دكه‌ن بێ كو سه‌ره‌دانا نۆشداران بكه‌ن یان ژی هزرێن وان بزڤرن بۆ كارڤه‌دانێن ئه‌رێنی ڤه؟ جاره‌كا دی ئه‌و ژی ئێكه‌م پێنگاڤ ئه‌وه كو رێكێ نه‌ده‌ته مێشكێ خوه هزرێ بكه‌ت و به‌رده‌وام خوه بكاران ڤه موژیل بكه‌ت و رۆژانه رابیت ب كرنا وه‌رزشه‌كا چالاك داكو هه‌می ئه‌ندامێن له‌شێ وی ئه‌كتیڤ بن و هه‌ر دیسان به‌رده‌وام پێكولێ بكه‌ت ژ وی جهێ ب تنێ بوونێ خوه دوور بكه‌ت قه‌ستا ناڤا مرۆڤان بكه‌ت و بكه‌ڤیته دانوستاندنێ و رۆژانه لاپه‌رێن نوویاتیان د مێشكێ خوه دا ئاڤا بكه‌ت و پرۆڤان ل سه‌ر وان نوویاتیان بكه‌ت و هزرێن نه‌رێنی د مێشكێ خوه دا ئیهمال بكه‌ت و بگهۆریت بۆ هزرێن ئاڤاكه‌ر و ئه‌رینی، دا كو ژ ژیوارێ خه‌مۆكیێ رزگار بیت و تووشی حاله‌تێ خوه‌كوشتنێ نه‌بیت.