سه‌ما
ل ماڵپەرێ ” Health Side” هاتیە بەڵاڤکرن، چەند ڕەفتارێن خراپ هەنە کو پەیوەندی ب مەترسییا تۆشبوون ب پەنجەشێرێڤە هەیە، لڤێرێ دێ وان ڕەفتاران دێ بەرچاڤ کەین کو مەترسییا تۆشبوون ب پەنجەشێرێ زێده دکەت، کو بریتینە ژ:
١. جگارەکێشان
جگارەکێشان ئەگەرێ سەرەکییە بۆ تۆشبوون ب پەنجەشێرێ، کو ل پلا ئێکێ دبیتە ئەگەرێ تۆشبوون ب پەنجەشێرا سیهان، جگارەکێشان دبیتە ئەگەرێ 90%ێ یا پەنجەشێرا سیهان.
٢. گۆشتێ قوودیان
زێدەگاڤی د خارنا گۆشتێ قوودیاندا مەترسییا تۆشبوون ب پەنجەشێرێ زێده دکەت، رێکخراوا ساخلەمیا جیهانێ هوشداریێ ددەت زێدەگاڤی دخارنا گوشتێ قوودیاندا ئەگەرێ تۆشبوون ب پەنجەشێرا کۆلۆن و ریخۆلان زێده دکەت.
٣. خارنێن بلەز
خارنێن بلەز ئەگەرێ تۆشبوون ب پەنجەشێرا مەعیدێ زێده دکەت، هەروەسا دهێتە پشنیارکرن خارنێن بلەز بهێنە کێمکرن بۆ کێمکرنا مەترسییا تۆشبوون ب پەنجەشێرێ.
٤. وەرزش نەکرن
نەچالاکیا لەشی و وەرزش نەکرنا رۆژانە چێدبیت ببیتە ئەگەرێ قەڵەویێ، ئەڤەژی ئەگەرەکێ مەترسیدارە بۆ تۆشبوون ب پەنجەشێرێ، ڤەکۆلینان ئاشکرا کریە کو وەرزش کرن ئەگەرێ تۆشبوون ب پەنجەشێرێ کێم دکەت ب تایبەتی پەنجەشێرا مەعیدێ و مەمکان.
٥. کێمییا ڤیتامین D
ڤیتامین دی کاریگەریا دژه پەنجەشێرێ لسەر لەشی نیشان ددەت، هەروەسا کێمییا ڤیتامین دی پەیوەندی ب چەندین جۆرێن پەنجەشێرێڤە هەیە ژوان پەنجەشێرا کۆلۆن ۆ ریخۆلە و پەنجەشێرا مەمکان.