حـەیـا ئـەرکـانـەکـا پـیـرۆزە..ژ خـودێ نـاســیـێ هـاتـیـە
پير خه‌لات ئلياس
ئێک ژ ئەرکانێت خودێ ناسیێ حەیایە و ژین و ژیانا سەر روویێ عەردێ هزر و عورف و عادەتا جودا دکەت دناڤبەرا کەس و کەساندا و دناڤبەرا تەخ و چین و دەڤەراندا.
بەلێ رەوشت و باوەری هەلویستێ پاک پەیدادکەن و کەسێن خودێناس د ژیانێ دا روح پارێزن و خودێ ترسن و دزانن کا چاوا تە خۆ بڤێت یەفەرە هەر وەسا تە یێ بەرمبەری خۆ بڤێت لەوما خودان حەیانە و دبەختەوەر و جهێ باوەریا گەل و مللەتانە.
ژ ئەدەبێ دینێ مە ئێزدیان ژ قەولێ مشتاقێ سێ بۆڕم کەرم دکەت و دبێژت:
گاڤا حەیا ژ حسنێ دوور دبی
خودان ڤێرا بێ مەفەر دبی
وەکا رەزەکی بێ شوور دبی .
ئەز نەبینم حسنێ بێ حەیە
هەکە چەند خلمەتێ بەکەیە
گاڤا قەهری هەموو چۆ بێ فێدەیە .
ژ قەولێ نەفسێ دبێژت:
نامووسا خەلکێ نەحەلالێ تەیە
وەکا تە دنیا ل وان دکرە جەهنمەیە
ما تە نەد زانی رۆژەکێ مرن هەیە .
چۆمە مێرگەکێ یەخەولەبوو
من جوانەک دیت و کەس لێ نەبوو
من گۆت: عەزیزێ من ئەڤە نەژ تەعامێ مەبوو.
هەکە تە جوانەک دیت رەنگی سپەهی
هەکە نەفسا تە چۆیێ و تو پێ فەکری
بەلێ ب هەقیا خودێ تو پێ خەسـری .
ژ قەولێ سوبەیەکا ژیێت تاری یە :
کا ئەو چاڤێن ل سەرتە سوڕی
کا ئەو دەورا خۆش تەژ خۆ دبڕی
ما تە حساب نەتکر ژ ئاگرێ گۆڕی .
کا ئەو چاڤێن تە یێن ئەشارەتێ
کا ئەو یارێن تەژ خۆڕا دگرتن نەژ قەومییەتێ
ما تە حساب نەتکر ژ رۆژا ئاخرەتێ.
ژ قەولێ ئاساسێ:
گازندا نەکە ژ رێیا مەسەب و دینە
ئەڤ دنیا دەورە و خۆ ژێ دەرینە
باتن هەیە ل سەر تە د حەسبینە.
ب وێ سوڕێ کەم نورا جەبێرە
مێر ژ وێ سوڕێ نەد بوون تێرە
عەمەل ب مێراڕا دگەرێت وەکا سیها دێرە .
ل گۆڕ ڤان سەبەقا دەتە دیارکرن مرۆڤێ بێ حەیا دێ کەفتە بازارا حەق و حسابە ئاخرەتێ و دێ پۆشمانبت و کار و کریارێت وی دێ ب خرابی و گونەهباری لێ زڤرن و هەر کەسێ خوادن حەیا بت ئەو دێ کەفتە سەر رێیا راست رێیا خودێ و دێ لباغێ جنەتێ شادبت.