ئێزدیاتی و کوردایەتی یەک جەستەنە و ژێک نائێنە جوداکرن
خورشيد باكوزى:
ژئالیێ دیرۆکی وکەلتۆری و زمان و دابو نەریت و تاکۆ ژئالیێ خەباتا سیاسی و شۆڕشگێری ژی ڤە ئێزدی بەشەکێ هەرەگرنگ و خۆرستییێن گەلێ کوردن ، ئەوی دەمێ جەنابێ سەرۆک مەسعود بارزانی دچاڤپێکەفتنەکاخۆدا کەرەمکری و گۆتی : (یان مللەتەک نینە بناڤێ کورد .. یان ئێزدی رەسەنترین کوردن) . جەنابێ وی ئەڤ گوتنە نەژبەر پرسەکا سیاسی کربوو داکو تەنێ بالا خەلکێ ئێزدی بۆ لایێ خوە بکێشیت ، بەلکو ژچاڤکانی و لوژیکەکا دیرۆکی ئەڤ گوتنە وەرگرتییە ، چەوا دارەک بێ ڕهو ڕیشاڵ ژچق و هەژێن خوە کەسک نابت ، وەساژی مرۆڤەک بێ کۆک و نەتەواخوە نکارت ب سەرفەرازی بژیت ، رەهمەتی – سیاسەتڤان و هەلبەستڤانێ مەزن ئۆسمان سەبری دنڤیسینەکاخۆدا دبێژیت : نەتەوایەتی زمان و ئەردو دیروکە و هنەک ئادەتن و نەتشتەکێ دن ، ئێزدیاتی ژی وەکە باوەرەکێ رەسەنێ کورد درێیا نەتەوایەتیێ دا خوەدی دیرۆکەکا دێرین و ب رۆمەتە ، و هەردەم رۆلەکێ دیارو بەرچاڤ هەبوویە دبەرخوەدان و پاراستنا زمان و داب و نەریت وکەلتۆرێ خوەیێ نەتەوایەتی و کوردایەتیێ دا ، دراپۆرتا کۆمەلا گەلاندا ل دۆر بابەتێ دابێشا سنووری دناڤبەرا ئیراقێ و تورکیادا ل سالا (1925) ێ خویادکەت کو زمانێ کوردی ل جەم ئێزدیان یێ پیرۆزەو وەلێ باوەردکەن کو زمانێ بەهەشتێ یە . هەردو پەرتووکێن پیرۆز ل جەم ئێزدیان (جەلوەو مسحەفا ڕەش ) ب زمانێ کوردی و ئەلف و بێ یەکا نەتەوایەتی یا تایبەت هاتینە دانان و نڤیساندن ، ئەدەبێ دینێ ئێزدیاژی وەکو گۆتن و سەبەقەو نزایێن وان و تاکو پڕانیا ناڤێن گوندو ئەشیرێن وان ژی ب کوردی نە ، تاکو ناڤێ وان بخوەژی پەیڤا (ئێزدی) ناڤەکێ کوردی یە واتە ئەزدایی ، ئانکو ئێزدیاتیێ رۆلەکێ دیارو بەرچاڤ هەبوویە دپێشخستنا ئەدەب و زمانێ کوردی دا ، هەروەسا هەموو ئێزدی هەردکوردستانێ دا دجیواربوون و ژبەر کۆشتن و گرتن و فەرمانێن خویناوی پڕت و بەڵاڤە بووینە .. پڕانیاوان ژباکوورێ کوردستانێ ژدەڤەرێن هەکاریاو هەسەن کێفێ و جزیرا بۆتان و سەرهەدێ و چەندین جهێن دن هاتینە باشوورێ کوردستانێ و ل وەڵاتێ شێخ وشنگالێ و جهێن دن ئاکنجی بووینە ، مامۆستا (مەسعود محمەد ) دڤەکۆلینەکاخوەیا زمانڤانیێ دا خویادکەت : کو ئێزدی میناکەکا هەرەکەڤنا ڤێ دەڤەرێ نە و کەڤنترین کوردن و دڤێ باوەریێ دا ب پێش ئاڤێستایێ دکەڤنەڤە ، و دبنە هەڤژیێن ( ڤیدایا ) هندی و هێژان کەڤنتر ، ئەڤە و دگەلەک ژێدەرێن دندا بەحسێ کنیات و بنەکوکا ئێزدیا و رەسەنایەتیا وان وەکو کورد هاتییە کرن ، لڤێرە ئاشکرایە کو ئێزدی وەکو کورد ، ژبۆ پاراستناخوە و نەتەوەو ئۆل و کەلتۆرێ خوە هەردەم بەرخوەدان کریەو قۆربانیەکا مەزن دڤێ رێ و رێبازێ دا داینە ، پروسەیا ئەرەبکرنا ئێزدیان پروسەیەکا کەڤنا دیرۆکییە ، هەرژدەمێ ئۆسمانیاو رژێمێن ئێک ل دویف ئێکێن ئیراقێ ئێزدی چەند جاران راستی هەوێن قرکرنێ و کۆمکۆژیێن گران هاتینە ، ژئالیێ ئولی و نەتەوی ڤە هاتینە چەوساندن و تەپەسەرکرن ، ئەڤان رژێما ب چەندین رێکا گڤاشتن خستنە سەر ئێزدیان داکو دەست ژناسناما خوەیا نەتەوی بەردەن ، بەلێ خۆ راگرتن و دەست ژ نەتەوا خوە بەرنەدان و هەرکوردایەتیا خوە پاراستن .. ئەڤرۆکەژی هەر ئەو سیاسەتا رەگەزپەرستی ب رێکا یاسایێ و پەرلەمانی تێتە پەیرەوکرن ، بەلێ خیالاوان یاخاڤەو ئەوژی دێ وەکی یێن دن شەرمزاربن و ب دەردێ وان چن .. ژبەرکو کوردایەتی یادناڤ دل و گیان و روحا ئێزدیاتیێ داو چوو کەس نکارن ژناڤ روحا وان دەرینن .