ئەدەبیاتێ ب شێوەیەكی گشتی؛ ژانڕێ هۆزانێ ب تایبەتی، هەر ژ كەڤن دا دەربڕین ژ گەلەك بوویەر و خۆشی و نەخۆشیێن مللەتان كرییە، مللەتێ كورد ئێك ژ وان مللەتانە ژ ئەگەرێ بەرەڤانیكرن ژ مافێن خوە یێن ڕەوا، ب ڕێكا قارەمان و كەسایەتییێن سەركردە و مێرخاس؛ تووشی چەندین دەردەسەری و نەخۆشییا بووینە، ئەڤجا ل گۆر هزر و خەیال و بیروبۆچوونێن هۆزانڤانێن كورد گەلەك ژ وان قارەمان و مێرخاسان، وەك رێزگرتنەك و بیرئانینەك بۆ وان ب تایبەتی یێن گیانێ خۆ كرینە قوربانی؛ بووینە په‌یڤ و هێنا و جه‌ڤه‌نگ و ناڤونیشانێن هۆزانێن چەندین هۆزانڤانێن كورد.
دەڤەرا به‌هدینان ژ ڤێ چەندێ بێبار نەبووینە و چەندین هۆزانڤانێن خودان شیان كارییە وان جانگۆرییا یێن بۆ ئاخا كوردستانێ بووینە قوربانی، ناڤێ وان د هۆزانێن خوە دە بنڤیسن و بۆ نفشێن نوو بدەنە زانین.
گۆتنەكە مەزنا هەیە دبێژت (شێر دمرت، چەرم دمینت؛ مێر دمرت ناڤ دمینت). ئەڤە ژ هەموو كەسان ناگرت لێ بۆ وان كەسانێن د هەر بیاڤەكی دە ڕۆلەكی كاریگەر ئینابت و خزمەتەكە بەرچاڤ ژ بۆ جڤاك و مللەتێ خوە كربت و مفا گەهاندبتە بەرەبابێن ل پێ خۆ هێلاین، گەلەك كەس هەینە ژیانا خۆ هەموو بۆ خزمەت و خەباتا گەل و وەلاتێ خۆ تەرخانكرییە و بووینە قوربانی و تا نهۆ ژی ناڤێ وان ب پیتێن زێرین د دیرۆكێ یێ تۆماركرییە، جانگۆرییێ سەركردە مەحموود ئێزدی ئێك ژ وانە، كو ژ پێخەمەت بدەستڤە ئینانا ئازادی و سەربەستییێ، خۆ گۆری ئاخا وەلاتی كری و وەك وەفادارییەك بۆ وی؛ چەندین هۆزانڤانێن دەڤەرا به‌هدینان هۆزان ل سەر نڤیساینە.
كورتییەك ژ ژیانناما مەحموود ئێزدی:
ناڤێ وی یێ دروست هاشم لیاس سلۆیه، ل سالا 1944ێ ل ناحیا باعەدرێ ژ بنەمالەكە جۆتیار و ڕێنجبەر هاتییە سەر دنیایی. ل سالا 1951ێ ل قوتابخانا باعەدرێ یا سەرەتایی دئێتە وەرگرتن، لێ ژ بەر كاودانێن ئابووری یێن وی دەمی، تا پولا سێیێ دچت و قوتابخانێ بجهـ دهێلت دا كو هاریكارییا خێزانا خۆ بكەت. د ژییه‌كێ گه‌نج دە؛ د ناڤ لەشكەرێ عیراقێ دە دبتە سەرباز و ژ بەر چەلەنگییا وی دبتە جیگرێ ئەفسەران. ل سالا 1963ێ دچتە ناڤ ڕێزێن پارتی دیموكراتی كوردستان و پەیوەندییا ل گەل چەندین كادرێن پارتی چێدكەت، ل دوروبەرێن سالا 1968ێ دبتە خێزاندار. ل سالا 1974ێ لەشكەرێ عیراقێ دهێلت و دگەهتە شۆڕەشا ئیلونا مەزن و دبتە پێشمەرگە.
ل سالا 1975ێ ژ بەر بارودۆخێ سیاسی و نەجیگر، ل گەل پێشمەرگەی دچتە وەلاتێ ئیرانێ و ماوەیەكی ل وێدەر دمینت و ئەو ل گەل هندەك كادرێن دی یێن پارتی دچنە سووریا و بەردەوامییێ ددەتە بزاڤ و خەباتا پارتایەتییێ. ل سالا 1976ێ جارەكادی ڤەدگەرێتە كوردستانێ و هەر دیسان دەست ژ خەبات و خزمەتا كوردایەتی و پارتایەتییێ بەرنادەت و دبتە بەرپرسێ ناوچا شێخان و ل گەل دەستپێكا شۆڕەشا گولانێ، ئەو ل گەل كادر و هەڤالێن خۆ یێن پێشمەرگە، چەندین كریارێن لەشكەری ب دژی دوژمنی ئەنجام ددەن. ژ بەر رۆل و بزاڤا وی یا پارتایەتی و لەشكەری د وی ماوەیی دە، حكومەتا عیراقێ چەندین جارا هەولا گرتن و تیروركرنا وی كرییە، لێ نكارینە و ئەو ل سەر سۆز و هەلویستێن خوە بوو، بەردەوام خەباتا خوە دكر ژ پێخەمەت بدەستڤەئینانا ئازادی و سەربەستییێ؛ بەلێ مخابن سالا 1979ێ ب دەستێن غەدر و خیانەتێ ل دەڤەرا بەرێ گارەی دئێتە شەهیدكرن و دگەهتە كاروانێ نەمران (عەلو، عیدۆ، ل31، 32 ،33، 34 و35).
رۆل و كه‌سایه‌تییا وى د هۆزانێ دا:
بێ گومان هەر هۆزانڤانەكی ب رەنگەكی ل سەر ڕۆل و كەسایەتیا وی هۆزان نڤیسینە؛ وەكی مێرانی، چاڤنەترسی، دلۆڤانی، نیشتمان پەروەری… هتد، دێ پێكۆلێ كەین چەند نموونەكا ژ هۆزانێن هۆزانڤانێن كورد وەرگرین؛ وەك سەبری بۆتانی، موئەیەد تەیب، قادر قەچاغ، هشیار رێكانی، حەبیب كەلەش، د. عارف حیتۆ، عه‌بدولره‌حمان مزوری، حسێن باعەدری، قادر حەسەن عیدۆ، تەحسین ناڤشكی، كۆڤان خانكی و ناجی تاها بەرواری.
د هۆزانا (نڤاندنا سێویێ پاشباڤێ) دە، هۆزانڤانێ نەمر (سەبری بۆتانی) ب هەلكەفتا وەغەركرنا وی د چەند چارینەیان دا ل دویڤ ناڤونیشانێن هۆزانێ ب رێكا زارۆكێ وی یێ پاشباب خەبات و دلسۆزییا وی بۆ وەلاتی دیار دكەت و وورەیا وی بلند دكەت ژ بۆ بەردەوامییا ژیانێ و دیاركرنا بهایێ قوربانیدانا بابێ وی ژ بۆ بدەستڤە ئینانا ئازادی و سەربەستییێ و دبێژت:
بنڤە بنڤە چاڤێ منی
سبە مێری بمال وژنی
خودان دۆزەك پڕ مەزنی
بنڤە بنڤە كریڤ لۆلۆ
باڤێ تە خزمەتا گوند كر
خوە گۆری روومەتا كورد كر
سەرێ من و تە بلند كر
بنڤە بنڤە كریڤ لۆلۆ
دار و دەڤی، رەز و زەڤی
نەوی بەردا و نەژی رەڤی
داتوو ژ ناڤێ خوە نەكەڤی
بنڤە بنڤە كریڤ لۆ لۆ
(بۆتانی، 1984، ل23)
هۆزانڤان (موئەید تەیب) د هۆزانا (گارە هەر یێ ل جهێ خۆ) دە، نەمری و هەلویستێ وی یێ ڕاستەقینە بەرامبەر خەلك و مللەتێ وی د هۆزانەكە ئازاد دە دیار دكەت و وەك چیایەكی بلند دهژمێرت و ڕۆلێ وی یێ كاریگەر د شۆڕەشێ دە ددەتە خویاكرن؛ لێ ژ نشكێڤە ژ بەر خاترخواستنا وی یا دووماهییێ لایەنگەر و هەڤچەپەرێن وى، دلشكەستی و دامای و پۆسیدە دكەت؛ ئەڤ پارچە نموونەیە ژ وێ هۆزانێ یە:
خەزال ..خەزال
كێ گۆتیە تە ؟
دێوەك هات و دەستێت خۆ دانە بن گارەی
ژ وارێ مە بر!
كێ گۆتیە تە؟
ئاڤێ ژ رویبارێت مە باركر!
زڤستان ژ سالێ توورە بوو..
ئێدی ل ئاخا مە ناهێتن نە باران و نە بەفر !
كێ گۆتیە تە؟
لویلییا تڤەنگا شڤانێ گوندكێ مە ..
لێ باری سڕ،
ئێدی ل گوندێ مە نامینن نە كەوال و نە هاڤر !
كێ گۆتیە تە؟
شەڤا ئەهریمەنی هات و
گوڕییا چاڤێت زەردەشتی
ل سەرێ چیا یا ڤە مری
كێ گۆتیە تە؟
(عەمێ گۆزێ ) چەپەر بەردا و
ل زۆزانێت ژۆری یێ مری !
(تەیب، 2009، ل103)
د هۆزانا (شەهید مەحموود ئێزدی) دە یا هۆزانڤان (حه‌بیب كەلەش) ده، رۆلێ وی یێ كاریگەر د شۆڕەشا گولانێ دە دیار دبت وەك ئێك ژ قارەمانێن سەرەكی یێ شۆڕەشێ و پالدەر بووە بۆ ئەو هێز و هەبوون و باوەرییا بۆ هەر دۆست و هەڤالەكە چێبووی و ب رێكا سەرەدانا گوند و شارۆچكێن كوردستانێ، لایەنگەر و پشكدارێن شۆڕەشێ زێدەكرین، ئەڤەژی چەند دێرەكن ژ وێ هۆزانێ:
د گەل چریسكا شۆڕەشێ
مەحموود خەتیرە هەلكر
ل سەر چیایێ لالشێ
ئاگرێ نەورۆزێ هەلكر
ب هیمەت و باوەری
چانتك ئاڤێتە پشتێ
دەست دا خەبات و شەڕی
ب مێرانی وب رشتی
ل ناڤ شار و ل گوندا
گەنج و هەڤال شاراندن
ئەوان مێر و عەگیدا
دلێت سۆتی كەواندن
(كەلەش، 2005، ل4)
(بۆ مەحموود ئێزدی) ناڤونیشانێن هۆزانەكێ نە؛ یا هۆزانڤان (هشیار رێكانی) و دڤێ هۆزانێ دە، ب چەند پەیڤەكێن خەمبار وەك وەفاداری وەسفا جانگۆری مەحموود ئێزدی دكەت و هەلویستێ وی یێ بەرچاڤ د ناڤ كەسایەتی و پێشمەرگە و هەژار و بەلەنگازا دە ددەتە خویاكرن؛ د پارچەكێ ده دبێژت:
تو مەحموودێ ئێزدی بووی
تو شۆڕەشا گولانێ بووی
ئەی شەهیدێ خوڕت و دەستهەل
چ بنڤیسم..؟
دناڤ ئاشۆپا ژینێ دە
هەموو سپێدان ..
تەڤ دەزگەهێت كوردستانێ .. لدۆر پەیكەرێ تە زڤرین !
سروودا ئەی رەقیب دخواندن،
ڤێكرا دگۆتن: بژی كوردستان بژی گەل،
نەپەیڤ هێژای پەسنا تە نە و نەدل نەدەست
نەخامە ونەشعر و رووپەل
(عەلۆ، عیدۆ، ل175)
د هۆزانا (ڕەوشا پێشمەرگەكی) یا هۆزانڤان (د.عارف حیتۆ) دە، ئەم دكارین بێژین ئەو وێرەكی و بەرخودان و چاڤنەترسییا جانگۆری مەحموود ئێزدی كرینە چەند سەخلەتەكێن گرنگ پێشمەرگایەتی و خەبات و ماندیبوونا وی ژ بۆ بجهئینانا ئەركێ خۆ یێ پیرۆز د كاودانێن سەخت و دژواردە د وی سەردەمی دە، ئەڤە ژی پارچەك ژ وێ هۆزانێ یە:
نیڤە شەڤ بوو
بڕنۆیا خوە هەلگرت بوو
چانتكەكا هندەك مێویژ و
نانەك وچەند فیشەكێت كت
ب ملیڤە بوو
خودانێ پستە پستێ چوو
گازی دكرێ
ل هیڤیا تەنە
هەموو دەنگ وچاڤ وئاوەز
زەڤیێن سۆتی وخرابە ڕەز
هەیڤ ڤەگۆ بوو
دپێلێن شەڤێ دە بەرزە بوو
دەمێ سپێدێ چاڤا ژچاڤان پرسیار دكر
كا كیڤە چوو ؟
پێشمەرگە بوو
(حیتۆ، ل39)
(پارتی زانێ ئەفسانەیی) ناڤونیشانێن هۆزانەكە هۆزانڤان (قەچاخ)ینە؛ ئەوی ژی كارییە هەستێن خوە ل دۆر ڤی جانگۆری دەرببڕت و ژ ناڤەرۆكا ڤێ هۆزانێ دیار دبت، كو پشتی ماوەیەكی بزاڤ و بەرخوەدانا گەلێ كورد وەك بەرێ نەمای ب تایبەتی پشتی راوەستیانا شۆڕەشا ئەیلولێ و بێزاری ل نك مللەتێ كورد پەیدابوویی، گەلەك نابۆرت جارەكا دی بزاڤ دئێنە كرن، كو بەردەوامی ب خەبات و شۆڕەشێ بهێتەدان، ئەوژی شۆڕەشا گولانێ بوو، هۆزانڤان ڕۆلێ مەحموود ئێزدی یێ كاریگەر دیاردكەت. ئەڤەژی پارچەك ژ وێ هۆزانێ یە:
شەڤ بۆ شەڤێ ..
كەرب و كینێت مللەتێ كورد
پەنگیان.. پەنگیان
بینە بوركان
ئاش بخوینێ
هاتە گێڕان
وەكی ئەڤرۆ..
ژ دایك بوو
شۆڕەشەك
پێشڤەروو ..
دبێژنێ گولان
ڤێ شۆڕەشێ
فرشك كرن
ب سەدان هەزاران پارتیزان
ئێك ژ وان
مەحموودێ قارەمان
(قاچاخ، 2000، ل109)
هۆزانڤان (عه‌بدولره‌حمان مزوری) د هۆزانەكی دە ب ناڤێ (قولنگ) خەمباری و دلشكەستنا خەلكێ ل وی دەمی ژ بۆ وەغەركرنا پێشمەرگه‌یێ ماندونەناس مەحموود ئێزدی ددەتە دیاركرن؛ چنكو رۆژا وەغەرا وی رۆژەكە نەخۆش بوو بۆ هەر كوردەكی دلسۆز؛ نەخاسمە كەسانێن ژ نێزیك دناسی و هەلویست و وەفادارییا وی كار ل ناخ و دەروونێ وان كری، لەورا ژ دەستدانا وی زیانەكە مەزن گەهاندییە مللەتی؛ د پارچەكە ڤێ هۆزانێ دە دبێژت:
چ چێبوویە
قولنگەك دی
ژرەفا مەیا هەژی وپیرۆز
كەتە خوارێ
ستێرەكا دی ڤەمریا وسۆت
رۆناهی ئێدی نادەتە
شەنگە كانیكا بن دارێ،
هۆ قولنگۆ
توو نامری
توو ژچیڤانۆكا مرنێ مەزنتری
توو ژبەژنا گریداغی بلندتری
توو ددلێ تەڤ شاعرو سترانبێژێت
گوندێ مە دا
وارێ مە دا
بلند وئەڤراز دزڤری
بلند وئەڤراز دزڤری
(عەلۆ، عیدۆ، ل165)
د هۆزانا (دیما پەیڤا پلنگێ بریندار) یا هۆزانڤان (ژارۆ دهۆكی) دە دیار دبت، كو جانگۆری مەحموود ئێزدی باوەری هەبوو كو ئەو ڕێك و رێبازا ل سەر دچت دێ یە بەردەوام بت و هیچ دوژمنەك نكارت كاریگەرییێ ل بەردەوامییا خەمخۆری و خەباتا وی بكەت و لایەنێ وی یێ ئۆلی ب رێكا كەسانێن خۆفرۆش نەبتە رێگر، كو دلێ وی ژ ڤیانا وەلاتێ وی سار بیت؛ ئەڤەژی پارچەك ژ وێ هۆزانێ یە:
هندی بێژن
ئێزدی نەكوردن
نفش عەرەبن
نەشین عەشقا شەنگە بیێ
دار بەرویێ
بەژنا چیا
خەملاشلێر و كیڤی یا
ژقولاچا گەنجە دلێ من بدەرینن
چریسكا گوللەكە گۆلانێ بڤەمرینن !
دوژمن چ بیت
چەند دەڤ بخوین و دەهبە بیت
من ناگریت، ناترسینت
ژئارمانجا نا رەڤینت
چەند خەنەزا
ل دەورو بەرێت من بچەمینت
راگرتنا من پترە
چیایەكی خۆرستی مە
هێشتا نزانن ئەز كیمە
ئەز مەحمودێ ئێزدی مە
(عەلۆ، عیدۆ، ل169)
(برا مەحمید) ناڤونیشانێن هۆزانەكە (جەعفەر ئیبراهیم)ن، د ڤێ هۆزانێ دە ژی وێ چەندێ دئینتە زمان، كو بهایێ كەسانێن وەسا گەلەكە و خەمەكە مەزنە ژ نشكەكیڤە ب ئێكجاری بار كەن و خاتراخۆ یا دووماهییێ بخوازن و ئەو كەیف و گرنژینا جارا ببتە ئاشۆپ، هەروەسا ئەوگەشبینییا هەردەم بۆ زارۆك و پیر و كال و گەنجا پەیدا دكر وەكی بەهارەكا چرمسی لێهات و نێرگز و بەیبوونێن وێ نە وەكی جارا دگەشن؛ هەر وەكو د ڤێ پارچە هۆزانێ دە دیاردبت:
مەترس نەما برا مەحمید
تە خەو نەما
دا بهارا مە یا خەمگین
ئەو جارەكا دی مەست بببیت وە ك بهارا مە یا جارا
سەر خۆش ببیت
بگرنژیت وارێ رەنگین
بسترن گول وبەیبین
دا جارەك دی زاڕوگیت مە
مینا پەپیك ورەبەنا
برسی ودامای
ڕۆژەك نەهاتی وڤەمای
بستۆیەكی خار و
پشتەك چەمیای
نەچن تەوافا چو سەنەما
(عەلۆ، عیدۆ، ل160)
هۆزانڤان (حسێن باعەدری) ژی د هۆزانا (ڕەها دارێ) دە نەمری و هەیبەتا جانگۆری دسەلمینت كا چاوە دارەك بهێتە بڕین ب ئارمانجا وێ یەكێ، كو جارەكە دی بەری نەگرت و كەسك نەبت و سیبەرێ نەدەتە دۆرماندۆری خۆ، لێ هەر ڕەهاوێ بمینت و هێدی هێدی كاتەی بدەت و شوین بتەڤە و ل نێزیك بكەفتە بەری؛ دوژمنی وخاینا ژی وەسا ئەو كرە ئارمانج و بوو دووماهییا بەرەڤانی بزاڤا نەتەوەیی؛ لێ هەر ئەو خەون بجهـ نەهات و بەردەوامی ب رێبازا وی هاتە دان و گەلەك ژ هیڤی و ئارمانجێن وی هاتنە جی؛ ئەڤە ژی دو چارینە ژ وێ هۆزانێ نە:
چەند ب قڕیێن دارێت بلند
پێ گەش نەبن باژێر وگوند
بای وباهۆز گەڕ بنە چەند
ڕەها دارێ قەد نامرت
* **
هێزا بەهارێ گەهشتە ئێك
دار وبەر خەملین ل پێك
ڕۆژەك دێ ئێت یە نێزیك
دارا گەش بەرێ خۆ دێ گرت
(باعەدری، 1999، ل12)
د هۆزانا (مە سۆزە) دە یا هۆزانڤان (قادر حه‌سه‌ن عیدۆ) بەربەلاڤبوونا ناڤودەنگێ وی د شۆڕەش و خەباتێ دە ددەتە خویاكرن؛ ژبەركو دیارە د دەمەكی كێم دە ژبەر زانایی و وێرەكییا وی و ڕۆلێ وی یێ كاریگەر د بوارێ بزاڤا شۆڕەشگێری دە، ناڤودەنگێ وی دگەهتە پترییا جهێن كوردستانێ، كو هەردەم دخزمەتا گەل و وەلاتێ خۆ دەبوو؛ هەر دیسان د ڤێ هۆزانێ دە رۆژا ڤەگوهاستنا جەنازێ وی بۆ پەرستگەها لالشا پیرۆز دئێتە خویاكرن و دبتە رۆژەكە دیرۆكی؛ ئەڤە ژی چەند چارێنەك ژ وێ هۆزانێ نە:
مەحموود ئێزدی شەهید بوو
ئەو گەڕ ناس وعەگید بوو
بۆ ڕێبازا بارزانی
دلۆڤان و مرید بوو
****
سۆز بت ل وارێ شرین
داربەستا تە بگێرین
ل لالشا نورانی
تەرمێ پیرۆز ڤەشێرین
(عەلۆ، عیدۆ، ل167 )
هۆزانڤان (تەحسین ناڤشكی) د هۆزانەكێ دە ب ناڤێ (مێشۆ) ناڤێ مەحموود ئێزدی وەك سەركردە و كەسەكی نموونەیی د جەنگ و خەباتێ دە دئینت و وەسا پەیامێ دگەهینت، كو بۆ دۆزا مللەتێ خۆ قوربانی دایە؛ ئەڤە ژی پارچەك ژ وێ هۆزانێ یە:
هەر وێ گاڤێ
خوە ب تدارەكا پێشمەرگەیەكێ دلسۆتی خەملاند و
كارێ خوە كر
مل ب ملێ هزاران جەرگ سۆتییان
ئاڤاهیێ ئەمنا خوینا وی كرە ئارمانج،
بەری مەحموودێ ئێزدی و مامەڕیشی
چاڤێت حولی بكلێ سەرهلدانێ كلدان
بوو دینامۆیێ بەرەی كوردستانی و ئالا رەڤا و..
چەرخ ڤەدان ل ناڤ مەیدانێ
د وێ گەرمێ دە
نە ل من نە ل تە،
ب لەز بەزی پرتێن شۆڕەشان
پەیكەرەكی ژ پەیكەرێ ئازادیێ
گەلەك مەزنتر ژێ چێكر و..
(گۆڤارا پەیڤ، ژمارە91، ل162)
د هۆزانا (ئەزەلنامە) یا هۆزانڤان (كۆڤان خانكی) ده ب شێوەیێ نووخواز كارییە ئەوێ بوویەرا دلتەزین بۆشاییەك مەزن د ناڤ ئێزدیخانێ و تەڤایا خەلكێ كوردستانێ ده پەیداكر. فەرە رۆلێ وی نەئێتە ژبیركرن، د پارچەكە ڤێ هۆزانێ ده دبێژت:
د ڤێ كەونێ دا،
جهێ پەیاسەكێ نینە،
زەنگینێت موفلس و پاتك پەحن!
هند گۆشتێ پەلاتینكا یێ خواری؛
ژ برسا دلێ وان یێ دسۆژت!
رهێن كابووسا قەرەچی،
ب سمبێل ڤە یێ ل تەلاق دایی!
قەلەمێ من د دەستێ من دا و
ئەز بخوە ژی نزا
چ دنڤیسم!!
هند ئەز یێ پێ حەسیایم،
كەڤالەكێ هاتیە نیگاركرن،
شعرەكا چێ بوویی.
(خانكی، 2020، ل144)
هۆزانڤان (ناجی تاها بەرواری) ژی د هۆزانەكێ ب ناڤێ (زمانستان) دەربڕین ژ ڤێ بوویەرێ كرییە و وەسا ددەتە دیاركرن، كو كەسانێن وەسا ناڤێ وان و هەلویستێن وان د دیرۆكێ دە هاتینە تۆماكرن و هەردەم هێمایەكی مەزنن بۆ مللەتی؛ د پارچەكە ڤێ هۆزانێ دە دبێژت:
تە نە هێلا.
تە نە هێلا ببمە هونەرمەندەكی
دەست رەنگین و بسپۆر
پەیكەرێ قەهرەمانەكی پێشمەرگە
مینا (فرنسۆ هەریری)
مینا (مەحموود ئێزدی)
ژ دل دارێژم و
ل دەرگەهێ ژێرییا كەركووكێ دانم
بێ دەستویری ب مەینم
(دەنگێ لالش، 2004)
ژێدەر و پەراوێز:
1- د. عارف حیتو، نان و برین و بشكورین، هۆزان
2- حبیب كەلەش، دیوانا سرودا، 2005.
3ـ حسێن باعەدری، كانییا ئەڤینێ، هۆزان، دهۆك، 1999.
4ـ تەحسین ناڤشكی،گۆڤارا پەیڤ، ژ91، ل162.
5ـ كۆڤان خانكی، نازدارۆك، هۆزان، ، چاپا ئێكێ، موسل، 2020.
6ـ سەعید خودێدا عەلۆ، قادر حەسەن عیدۆ، مەحموود ئێزدی، چەند تیرۆژكەك ل دۆر ژیان و خەباتا وی، دەزگەهێ سپیرێز، دهۆك، 2004.
7ـ سەبری بۆتانی، دلستان، هۆزان، بەغدا، 1984.
8ـ قاچاغ، بزاڤ و ئارمانج، هۆزان، 2000.
9ـ موئەیەد تەیب، ستران و بەفر و ئاگر، هۆزان، چاپا سێیێ،2009.
10ـ ڕۆژناما دەنگێ لالش، ژ20، ل4، 2004.
بۆ زانين ئه‌ڤ گۆتار ل ژمارا 250 ل گۆڤارا مه‌تين ل دهۆكێ هاتيه وه‌شاندن.